Наслеђе

U-PRAGMATIKA I E-PRAGMATIKA: ARGUMENTI ZA I-PRAGMATIKU

Владимир Жегарац — 2015-12-31

U ovom članku učinjen je pokušaj da se obrazloži jedna nova koncepcija odnosa između socijalnog (deskriptivnog) i kognitivnog (psihološkog) pristupa izučavanju komunikacije razvijenog u okviru teorije relevancije. Izloženi argumenti se zasnivaju na analogiji između pojmova Univerzalne gramatike, E-jezika i I-jezika, razvijenih u okviru generativne lingvistike, i modela kognitivnih mehanizama i psiholoških procesa komunikacije, razvijenih u okviru teorije relevancije. Argumenti navode na zaključak da pragmatička kompetencija, koja se na nivou individualne psihologije može nazvati „I-pragmatika” (po analogiji sa pojmom „I-jezik”), predstavlja prirodnu dodirnu tačku univerzalnih kognitivnih mehanizama komunkacije i mehanizama specifičnih za komunikacijske sisteme pojedinih kultura.

„SKRIVANJE IZA BOLONJE”

Катарина Расулић — 2015-12-31

U radu se na teorijskoj podlozi kognitivne lingvistike, na materijalu iz engleskog jezika, razmatra metonimijsko i metaforičko građenje značenja u diskursu vezanom za dugogodišnji proces reformi visokog obrazovanja u Evropi koji je poznat pod nazivom Bolonjski proces. Analiza nedoslovnih značenja toponima Bolonja u predmetnom diskursu pokazuje da u konceptualizaciji i diskurzivnom oblikovanju savremenog evropskog visokog obrazovanja važnu ulogu imaju metonimijska preslikavanja u kojima se ovaj toponim vezuje za različite, često neodređene ciljne pojmove, kao i višestruka, često nedosledna metaforička preslikavanja u kojima se pojmovni kompleks bolonja (za x) strukturira pomoću različitih izvornih domena (kretanje, prostor, građevina, mašina, biljka, osoba, organizovana grupa, trgovina, hrana/kuvanje), što kao rezultat ima nejasno referencijalno značenje ali preovlađujuće negativno asocijativno značenje. U razmatranju teorijskih implikacija ističe se potreba i značaj interdisciplinarnog dijaloga između kognitivne lingvistike, (kritičke) analize diskursa i pragmatičke teorije relevancije.

POLISEMIJA LEKSEMA HOME U ENGLESKOM I DOM U SRPSKOM JEZIKU

Сабина Халупка Решетар — 2015-12-31

Oslanjajući se na teoriju pojmovne metafore i teoriju pojmovne metonimije, u radu se kontrastivno analiziraju značenja leksema home u engleskom i dom u srpskom jeziku. Cilj rada je da se ustanove sličnosti i razlike između metaforičkih i metonimijskih proširenja značenja ovih leksema, što će istovremeno dati uvid u međujezičke i međukulturne razlike ova dva jezika. Analiza se zasniva na materijalu crpljenom iz jednojezičnih rečnika engleskog i srpskog jezika, kao i na korpusu savremenog engleskog jezika i savremenog srpskog jezika. Rezultati ukazuju na mnoge sličnosti kao što su metonimije sadržatelj za sadržaj i deo za celinu, te metafora institucija je dom, koje su otkrivene u oba jezika, ali i na nekolike razlike između značenja leksema home i dom, kao što su ona zasnovana na metaforama mesto odakle neko potiče je dom, prijatno mesto je dom i stanište je dom. Naposletku, mogu se uočiti i određena značenja koja su u engleskom jeziku realizovana kroz metaforičke izraze koji sadrže leksemu home, dok su ista ta značenja u srpskom jeziku realizovana u metaforičkim izrazima sa leksemom kuća (metafora sportski klub je dom).

KOLIKO STE UMORNI? PRISTUPI RAZUMEVANJU VOKABULARA

Мирјана Мишковић Луковић — 2015-12-31

U radu koristimo, kao ilustraciju, leksičko polje za stanje (ili osećanje) umora/zamora da bismo predstavili dva suprotstavljena pristupa u objašnjenju leksičke upotrebe: semantički radikalizam metajezika prirodne semantike i pragmatički radikalizam teorije relevancije. Cilj nam je da se šira čitalačka publika upozna s ovim pristupima, pogotovo na osnovu prikazanog analitičkog postupka, kako bi formirala sopstvenu evaluaciju datih teorija i sagledala njihov potencijal za proučavanje semantičko-pragmatičkog interfejsa na nivou leksike.

VISINA TONA I OPSEG VISINE TONA U ČITANJU I GOVORU KOD STUDENATA ENGLESKOG KAO STRANOG JEZIKA U SRPSKOJ GOVORNOJ SREDINI

Татјана Пауновић — 2015-12-31

Sve više pažnje, kako u teorijskim pristupima tako i u empirijskim istraživanjima, poklanja se načinu na koji se prozodija koristi u usmenoj komunikaciji, posebno u kontekstu učenja stranih jezika. Naime, adekvatna upotreba prozodijskih sredstava smatra se veoma značajnim ciljem komunikativno orijentisane nastave. U učenju engleskog kao stranog jezika, posebno su značajna ona prozodijska svojstva koja se tiču fundamentalne frekvencije i opsega visine tona, a koja se koriste kao markeri različitih intonacijskih funkcija. U ovom radu predstavljeno je istraživanje u kome su ispitanici bili učenici engleskog kao stranog jezika (studenti prve godine na studijskom programu osnovnih studija anglistike na Filozofskom fakuletu Univerziteta u Nišu). Istraživanje je imalo cilj da ispita upotrebu opsega visine tona (pitch range), visine tona (pitch height) i kretanja tona (pitch movement) u čitanju i u govoru, da bi se iskazala sledeća intonacijska značenja: delimitacija intonacijskih celina (prema gramatičkim, diskursnim i intonacijskim indikatorima), markiranje informacijske strukture iskaza (u smislu označavanja različitih vrsta fokusa) i interakcione i ilokucione funkcije iskaza (signaliziranje govornikove namere, ilokucionog sadržaja, organizacije dijaloga i sl.). Rezultati našeg istraživanja su pokazali da su ispitanici adekvatno koristili ova prozodijska sredstva za označavanje granica među gramatičkim, intonacijskim, pa i diskursnim celinama (npr. tema diskursa, pasus, rečenica i (prozodijska) sintagma) i, delimično, za označavanje informacijske strukture iskaza. Osnovne poteškoće su se javljale u razumevanju prozodije kao indikatora pragmatičkog značenja i u tumačenju interakcione i ilokucione funkcije iskaza. Opseg visine tona u dijaloškim delovima teksta bio je nešto višeg nivoa, ali ne i šireg opsega. Širi opseg visine tona nije adekvatno korišćen za označavanje fokusa ili parenteze (kompresijom opsega visine tona). Ispitanici su imali više teškoća u čitanju nego u govoru (prepričavanje priče). Sa druge strane, u govoru je korišćen relativno uzak opseg visine tona i uglavnom srednja visina tona; u govoru su ispitanici takođe koristili uzlazne umesto silaznih kontura tamo gde to nije bilo kontekstualno prikladno. Rezultati našeg istraživanja ukazuju na značajne pravce daljeg istraživanja u kontekstu učenja engleskog kao stranog jezika u srpskoj govornoj sredini, kao i na značaj detaljnih kontrastivnih ispitivanja maternjeg i stranog jezika u domenu upotrebe prozodijskih sredstava za označavanje komunikativnih funkcija, strukture diskursa, strukture informacija i pragmatike.

STAVOVI NASTAVNIKA U VEZI SA KORIŠĆENJEM DRUŠTVENIH MREŽA I LMS SISTEMA U NASTAVI JEZIKA

Савка Благојевић — 2015-12-31

Learning Management System (LMS) je sistem zasnovan na internet mreži koji svojim korisnicima omogućava da se upoznaju sa različitim kursevima, između ostalih, i kursevima za učenje stranih jezika, da se prijavljuju za njih, da ih pohađaju, i na kraju, da se podvrgnu proveri znanja. Cilj rada jeste da utvrdi stepen do kojeg su nastavnici engleskog jezika u Srbiji upoznati sa ovim sistemom, kao i vrstama društvenih mreža koje se mogu koristiti prilikom učenja engleskog jezika, i u kojoj ih meri koriste u svom radu. Za dobijanje podataka sprovedeno je istraživanje koje je uključilo 31 ispitanika – profesore visokih škola u Srbiji, a kao osnovni instrument u istraživanju korišćena je anketa sa deset zatvorenih i dva otvorena pitanja, osmišljenih tako da se utvrdi ne samo koliko su nastavnici upoznati sa terminologijom iz oblasti učenja jezika preko web-mreže, već i da se donesu zaključci o tome koje vrste od raspoloživih internet sredstava oni koriste u nastavi. Rezultati ankete su pokazali da većina ispitanika poznaje skraćenice koje se odnose na LMS, ali ne i na E-learning. Mada se većina ispitanika slaže u tome da upotreba LM sistema može da poboljša nastavni proces i motiviše studente da više učestvuju u aktivnostima na času, samo 29% od ispitanih nastavnika zna kako da ih koristi, dok 19% od njih još nije sigurno u vezi sa njihovim korišćenjem. Svi ispitanici smatraju da se pomoću ovih sistema nastavni materijali mogu lako i brzo dostavljati studentima, te su dali pozitivne odgovore u vezi sa tim. Na osnovu rezultata dobijenih sprovedenom anketom može se zaključiti da su ispitanici svesni činjenice da implementacija LM sistema u univerzitetske programe vodi ka razvijanju nove vrste resursa u učenju stranih jezika i u organizovanju učenja uopšte, a istraživanja, kao što je ovo predstavljeno u radu, mogu pružiti jasan uvid u stavove nastavnika i studenata u vezi sa formalnom nastavom stranih jezika putem društvenih mreža i korišćenjem LM sistema.

NASTAVA VEŠTINE GOVORENJA NA ENGLESKOM KAO STRANOM JEZIKU U NIŽIM RAZREDIMA OSNOVNE ŠKOLE U SRBIJI

Маријана Матић — 2015-12-31

Cilj ovog rada jeste da se istraže mogućnosti koje učenici u nižim razredima osnovne škole u Srbiji (tj.u trećem i četvrtom razredu) imaju da razviju i izgrade veštinu govorenja na engleskom jeziku, kvantitet i kvalitet izloženosti engleskom jeziku u učionici i rezultati koje daju metode i tehnike koje nastavnici u učionici koriste kada podučavaju veštini govorenja. Rad dalje istražuje fluentnost, vokabular i opseg konstrukcija koje učenici koriste i pokušava da utvrdi da li i u kojoj meri su one u skladu sa potrebama modernog, globalnog društva i u kojoj meri se ostvaruje cilj da se učenici osposobljavaju da koriste engleski jezik samostalno. Uz to, rad takođe istražuje u kojoj je meri način podučavanja i predavanja u skladu sa kognitivnim razvojem učenika. U radu je primenjena metodologija kvantitativnog i kvalitativnog sakupljanja podataka: višestruka regresija (kvantitativni metod) i narativna (kvalitativna) analiza. Dobijeni rezultati pokazuju da se malo sistematske pažnje posvećuje razvoju veštine govorenja u trećem i četrvrtom razredu osnovne škole u Srbiji. Ograničena izloženost i upotreba metoda koji se ne usmeravaju ka sistematskom razvoju veštine govorenja, kao i niski zahtevi za komunikacijom koji se postavljaju pred učenike, govore u prilog nedovoljno razvijenog nivoa veštine govorenja te dugoročno ne stvaraju nezavisne, odrasle govornike engleskog kao stranog jezika nego odrasle govornike koji imaju znanja o sistemu engleskog jezika.

ODJEK TRANSFERA TOPIKALIZACIJE

Жељка Бабић — 2015-12-31

Književni tekstovi predstavljaju mnoštvo izazova pri jezičkim istraživanjima zbog dubina i interpretacija koje omogućavaju pri čitanju. Ako su tekstovi prevedeni, onda se, pri svakom novom prevodu, izazovi produbljuju i otvaraju mjesta novim analizama i pristupima ovom novonastalom književnom uratku. Ovaj rad predstavlja analizu prevoda Priče o vezirovom slonu Iva Andrića na engleski jezik. Osnovni fokus je usmjeren na analizu klauza koje su korišćene kao segmenti diskursa, kao i na komplementaciju i kontinuitet topikalizacije. Iako je cilj istraživanja prevashodno bio istražiti morfosintaksička i sintaksička sredstva kojima se prevodilac služio, pažnja je posvećena i psiholingvističkim crtama koje otkrivaju prisustvo (ili odsustvo) glasa prevodioca kao Drugoga.

POETSKI OSEĆAJ ISTORIJE V. H. ODNA

Томислав Павловић — 2015-12-31

Ovaj rad predstavlja osvrt na deo opusa istaknutog engleskog modernog pesnika Vistana Hju Odna koji se na zanimljiv način bavi teorijskom mišlju o istoriji. Odn je identifikovan kao stvaralac pomenutih usmerenja već tridesetih godina prošlog stoleća kada je, inspirisan ratnim događanjima u Španiji i Kini, napisao antologijske stihove o takozvanom „teroru istorije” čije je delovanje neposredno osetio. Upravo tim pesmama u kojima se mešaju univerzalna i individualna poetska perspektiva, započinje analiza Odnove istorijske misli. Potom slede pesme koje su pisane pedesetih godina prošlog veka i koje su sakupljene u zbirci Poklonjenje boginji Klio, objavljenoj 1960. godine. Ove pesme afirmišu Odna kao tipičnog modernistu, baštinika ničeanskog antiistorizma, kao i Eliotovih i Paundovih koncepcija o prožimanju tradicije i istorije. Odn, osim toga, pokazuje i da mu filozofska razmišljanja o pojmu istorijske istine, suprotstavljenim istoriografskim školama i vekovnoj degradaciji idealnog pojma istorije, od koje odstupaju kako istoriografija tako i umetnost, nimalo nisu strana. Kao pravi stvaralac modernog doba, distanciran od predmeta o kojem spekuliše, Odn se ne može uzdržati od ironijskog osvrta na neke klasične koncepcije istorijskog razvoja kao što je ona osmišljena od strane istaknutog filozofa Đanbatista Vika. Iako sklon implicitnim polemikama ove vrste, Odn nije bio tvorac revolucionarnih hipoteza u ovoj oblasti. Umesto toga, on je čitav kompleks aktuelnih ideja o istoriji odenuo poetskom aurom neospornih vrednosti koje će nas stalno podsticati da im se vraćamo.

JOŠ JEDNOM O VIJETNAMU

Лена Петровић — 2015-12-31

Rad predstavlja odziv na ono što su filmski reditelji poput Kleja Klejborna prepoznali kao nužno suočavanje sa potisnutim istinama o Vijetnamu, da bi se iz te perspektive sagledao tragični mehanizam istorijskog ponavljanja. Klejborn je samo jedan od sve brojnijih savremenih autora – istoričara, analitičara kulture, umetnika – koji se suočavaju sa kontinuitetom rata i nasilja uprkos deklarativnim opredeljenjima za mir i stabilnost, nastojeći da razotkriju uzrok ovom paradoksu. Prvi deo rada posvećen je autorima različitih provenijencija ali sličnih humanističkih uverenja i zajedničke, postkolonijalne tačke gledišta, iz koje rat, a posebno holokaust, sagledavaju ne kao istorijsku aberaciju uslovljenu manjkavošću ljudske prirode, već kao viševekovni, rekurentni fenomen svojstven zapadnoj (imperijalnoj patrijarhalnoj) kulturi. Među strategijama koje obezbeđuju neometanu upotrebu genocidnog nasilja svakako je sistematska, institucionalizovana proizvodnja neznanja, odnosno falsifikovanje istorije, o čemu rečito govore Goldingovi i Pinterovi eseji, Vidalovi, Pildžerovi ili Monbiotovi komentari, kao i istoriografske studije Svena Lindkvista i Č. S. Vajldera. Međutim, pored guste tkanice laži koja prikriva zločine prošlosti, postoji i spremnost, koju generiše rasistički mit o beloj suprematiji, da se lažima poveruje, a zločini opravdaju. Proizvod tog mita je raspolućeno, od ‘drugog’ otuđeno jastvo, koje sa svoje strane reprodukuje poznatu i naizgled neizbežnu istoriju nasilja: sve dok se rascep na kome počiva zapadni identitet kritički ne prepozna i eventualno isceli, kako sugerišu filozofi od E. Levinasa, J. Habernasa do H. Žirua, činjenična istina neće imati onaj transformativni učinak koji smo navikli od nje da očekujemo. Suočavanje sa takvim radikalnim unutrašnjim disocijacijama, normalnim i poželjnim u patrijarhalnoj kulturi, suštinska je uloga umetnosti, od grčkih dramatičara i Šekspira do danas: drugi deo rada je stoga posvećen romanu Zemlje sumraka u kome južnoafrički nobelovac Dž. M. Kuci, aludirajući na Hegelovu paradigmu gospodar/rob, otkriva neizlečivu bolest gospodareve duše, odnosno dekonstruiše pseudo-identitet zapadnog čoveka sa kojima su lažna tumačenja neprekinute istorije nasilja u dubokom dosluhu.

REALIZAM U SAVREMENOJ AMERIČKOJ KRATKOJ PRIČI

Владислава Гордић Петровић — 2015-12-31

Rad će se pozabaviti parametrima realizma u američkoj kratkoj priči na primeru dvoje autora, Ernesta Hemingveja i En Biti, polazeći od premise da kratka priča zakonitosti pripovedanja i postavke realističke poetike poštuje na sopstveni način, drugačije nego što to čini roman. Premda se za kratku priču smatra da ne poseduje tematsku širinu romana, da je fragmentarna i subjektivna, kratkoća je ipak prednost koja omogućuje da se ova narativna forma smesti u najbliže okruženje poezije i njenih postulata, a da to ipak ne ugrozi njene realističke okvire. Potreba za sažimanjem, strogost u selekciji detalјa i izrazita usmerenost na sugestivnost jezika kako bi se posredovala emocija i poruka dela sa makar prividom objektivnosti biće predstavlјeni u okvirima poetika dvoje pisaca.

„NIJE BILO POZADINSKE MUZIKE”

Татјана Бијелић — 2015-12-31

Iako su napisani u dijaspori i na stranom jeziku kao sredstvu samoprevođenja i interpretacije mnogostrukih veza unutar transnacionalnih okvira migracije i dijaspore, savremenim narativima autorki koje potiču iz bivše Jugoslavije, a žive i objavljuju svoja djela u Sjedinjenim Državama, nije posvećeno mnogo pažnje u kritičkim i naučnim krugovima. U namjeri da se ukaže na razvoj jednog novog polja istraživanja na temu emigracijske (autobiografske) književnosti koja artikuliše istočnoevropske i postjugoslovenske ženske glasove u dijaspori, ovaj rad fokusira se na Umrijeti u Čikagu, autobiografsku ispovijest Nađe Tešić, srpsko-američke autorke čija djela sadrže mnoštvo smjernica koje upućuju na naratorkinu poziciju medijatorke između prostora zavičaja i zemlje domaćina u kontekstu pojma ’treće geografije’. Zasnovana na naratorkinoj matriliniji i primarnom odnosu majke i kćerke, ispovijest preispituje ustaljene patrijarhalne obrasce u porodičnoj i široj emigrantskoj zajednici, dok u isto vrijeme problematizuje pojam doma i prilagođavanja životu u Americi pedesetih godina dvadesetog vijeka. Osvrćući se na neke od aspekata emigracijske boli i drugosti, rad ukratko ispituje naratorkino kretanje od uskog prostora ulazne luke zemlje domaćina do neizbježne internalizacije hibridnih međuprostora.

IDENTITET I ŽRTVOVANJE U KANADSKOJ KNJIŽEVNOSTI

Биљана Влашковић Илић — 2015-12-31

U knjizi Opstanak, tematski vodič kroz kanadsku književnost Margaret Etvud piše da se oni koji predaju kanadsku književnost, predmet koji ni sami nisu studirali, susreću sa dva ključna pitanja: „Šta je to kanadsko u pojmu kanadska književnost, i zašto bi trebalo da marimo?”. U zemljama izvan Kanade na ova pitanja je još bitnije odgovoriti, budući da su studenti engleskog jezika i književnosti tokom studija uglavnom izloženi najpoznatijim delima britanskih i američkih autora, te nikada ne razmišljaju o „kanadskoj” književnosti kao o zasebnoj oblasti u okviru književnosti napisane na engleskom jeziku. Iz tog razloga rad odgovara na pitanja koja je postavila Margaret Etvud i pokazuje da je za pravilno shvatanje kanadske književnosti kao zasebnog entiteta u proces učenja neophodno uključiti i njen nacionalni i kulturni aspekt. Rad zastupa tezu da je kanadska književnost većim delom zasnovana na potrazi za identitetom koji se jasno razlikuje od američkog, engleskog ili francuskog identiteta. Odabrani primeri iz književnih dela nekih od najpoznatijih kanadskih autora pokazaće da simbolički jaz koji stoji između kolonijalne prošlosti i moderne sadašnjosti Kanađana, kao i između kanadske divljine i kanadskih urbanih teritorija, često ometa potragu za kanadskim identitetom. Stoga kanadska književnost obiluje književnim likovima koji su predstavljeni kao žrtve, čije patnje postaju sastavni deo kanadskog identiteta.

SEĆANJE U POST-APOKALIPTIČNOM PREDELU

Катарина Мелић — 2015-12-31

Teme izolacije, uništenja i otuđenja jedne su od glavnih tema u romanu Pola Ostera U zemlji poslednjih stvari. Individualno, kao i kolektivno, sećanje izranjaju iz nasilja, razaranja, rata i očaja u fikcionoj zemlji destrukcije i haosa. Osterova imaginarna država, koja se može lako razumeti kao alegorija, naseljena je likovima koji pokušavaju da izađu iz haosa, da sačuvaju sećanja uglavnom kroz naraciju. Kao što se može videti nakon analize ovog dela, narativ jeste jedan od načina čuvanja sećanja, identiteta, jezika od zaborava, kao i jedan od načina preživljavanja.

BELEŠKE O ROMANTIČNOSTI FEJDAUTA: ŠELI, BLEJK I ŽAN PAUL RIHTER

Никола Бубања — 2021-10-11

U cilјu kontekstualizacije namerenih čitanja Šelijeve „Muzika kad tihi glasovi zamru” i Blejkove „Ostavi, o ostavi me tugovanjima mojim”, u radu se revidiraju dokumentovane okolnosti u vezi sa autentičnošću i tekstualnim okvirom originalnih / rukopisnih verzija ovih pesama. Značajniji deo teorijsko-metodološkog okvira čini preispitivanje Žan Paul Rihterovih stavova o romantičnosti kao prostornosti (čak i prostornosti zvuka koja se u radu povezuje sa audio-inženjerskom tehnikom „fejdauta”). Analize navedenih pesama u ovako postavlјenom kontekstu ukazuju na značajnu srodnost ne samo između ovih pesama i između pesama i Rihterove proze, već i na vezu između koncepata prostornosti i veltšmerca, kako su interpretirani u navedenim pesmama.